Kadın cinsel hormonu belli bir yaştan sonra sıfıra iniyor ve menopoz denilen bu durumda eksik hormonun yerine konması uygulamada olan bir yaklaşım. Erkekte de hormon seviyelerinde bir değişiklik söz konusu. 45-50 yaşından itibaren erkeklik hormonu olan testosteron yanında böbreküstü bezinden salgılanan aynı yapıdaki hormonlar devamlı bir düşüş gösteriyorlar, ama hiç bir zaman bu seviye, ileri yaşta bile, sıfır olmuyor. ‘ Andropoz ‘ olarak da adlandırılan bu durum, cinsel fonksiyonun gerilemesi yanında, cinsel arzu ve zihinsel fonksiyonlarda da düşmeye neden oluyor. Ayrıca yorgunluk hali ve uyku problemleri duygusal değişiklikler, iktidarsızlık, depresyon, libido(cinsel güç)azalması, osteoporoz, meni kalitesi ve kaslarda olumsuz etkiler, yine erkeklik/androjen hormonlarının eksikliği, vücut yapısı değişikliğine sebep olarak bilhassa karında 10-15 kg yağ tutulmasına yol açıyor.

Ortalama yaşam süresi uzadığı için yaşlanmaya bağlı sorunların artacağı ve andropoza bağlı problemlerin artması, geliştirilen tedavi yöntemleri dikkat çekiyor.

Türkiye ‘de 40 ile 70 yaş arasındaki erkeklerin yüzde 52’sinde cinsel performansta ve istekte azalma olduğu, ancak doktor başvurusunun azlığına bağlı bu rakamların gerçeğin oldukça altında kaldığı tahmin edilmektedir.

Tüm bu bulguları özetlersek erkeklerde ilerleyen yaşa bağlı görülen fiziksel ve zihinsel değişikliklerin, androjen hormonlarının azalmasıyla birlikte bir klinik tabloya dönüşmesidir.

Bu klinik tablo şu belirtileri içerir:
1.Seksüel fonksiyon ve istek azalması, özellikle sabah ereksiyonlarının kalitesinde düşme,
2.Entelektüel kapasitede azalma, konsantrasyon kaybı, yorgunluk, kızgınlık ve depresyon,
3.Kas kitlesinde ve gücünde belirgin azalma,
4.Kemik mineral yoğunluğunda azalma (osteoporoz),
5.Organ yağlanmasında artış.

Andropoz terimi yaygın kullanımına rağmen çok doğru bir tanımlama değildir. Kadınlarda menopozla birlikte üreme özellikleri tamamen ve akut olarak bitmesine karşın, erkeklerde üreme kapasitesi ilerleyen yaşa rağmen devam edebilir. Bu bağlamda “yaşlanan erkeklerde androjen eksikliği ‘andropoz’a göre daha doğru bir tanımdır.

39- 70 yaşları arasındaki erkeklerde, serum serbest testosteron seviyelerinin yılda yaklaşık %.1.2 oranında düştüğü gösterilmiştir.

65 yaş üstü erkeklerin yaklaşık %25-50’sinde biyo-yararlanılabilir testosteron düzeylerinde düşüş gerçekleşmekte ve androjen replasman (eksik hormonun yerine dışarıdan yapay olanı verme) tedavisi gerektirecek belirtiler ortaya çıkmaktadır. Elbette yaştan bağımsız olarak, genetik bozukluklar, şişmanlık, çeşitli hormonal dengesizlikler (büyüme hormonu, tiroid hormonları, insülin), alkol, stres ve kronik hastalıklar da kan testosteron düzeylerinde düşmeye sebep olabilmektedir.

Androjenler ve etkilediği organlar
Androjenler %90′ı testislerden , %10′u böbrek üstü bezlerinden salgılanan ve vücutta değişik oranlarda biyolojik etki gösteren steroid yapıda 5 hormondur. Bunlar, testosteron, dihidrotestosteron, androstenedion, DHEA ve DHEA-S’dır.

Androjenlerin etkileri, daha anne karnındayken başlar ve çocuğun dış cinsel organlarının gelişmesini sağlar. Ergenlik döneminde sekonder seks karakterlerinin gelişmesini ve daha sonraki yıllarda da cinsel arzu, ereksiyon ve sperm yapımı gibi üremeye yönelik fonksiyonlarını sürdürürler. Erkek üreme sistemi ve sekonder seks karakterlerinin gelişimine olan etkileri androjenik etkiler olarak bilinir Ereksiyon(penisin sertleşmesi) mekanizmasının her basamağında rol alırlar. Özellikle gece ereksiyonlarını ve seksüel davranışları düzenler, kas, kemik, sinir sistemi, prostat, kemik iliği gibi organlarda da etki yaparak osteoporoz, ve kas gücüne olumlu etki ederler. Diğer yandan tüm yaşam boyunca bilişsel fonksiyonların gelişiminde rol oynarlar. Vücutta azot tutulumunu sağlayarak, kas ve kemik oluşumunu indüklerler(arttırırlar). Ayrıca bu hormonların kan hücrelerinin yapımı ve serum lipid düzeylerine etkileri de kanıtlanmıştır. Büyüme ve organlardaki bu etkileri ise anabolik (arttırıcı)etkiler olarak tanımlanır.

Androjenlerin ereksiyondaki rolü kesin sınırlanamamıştır, günümüzde belli bir eşik değer üstündeki serum androjen düzeylerinin normal cinsel fonksiyon için yeterli olduğu varsayılmakta, ancak bu eşik değer ile ilgili çelişkili görüşler öne sürülmektedir.

İnsanlarda, serum androgen düzey düşüklüğünün (hipogonadizm) hemen her zaman libido (cinsel istek)azalması ve özellikle gece ereksiyonlarının sertliğinde ve sıklığında azalma ile beraber olduğu bilinmektedir. Bu hasta grubunda, testosteron tedavisi ile bu şikâyetler düzeltilebilmektedir.

Deneysel hayvan modellerinde de, androjenlerin, moleküler düzeyde ereksiyonun her aşamasında rol aldığı gösterilmiştir. Ereksiyon, penise gelen kan akımının artması, giden kan akımının ise azalması ve penis içi basıncının artması ile gerçekleşir. . Androjenlerin penis kan dolaşımı üzerine etkileri, gelen kan akımının artması ve giden kan akımının azalması şeklindedir. Bunu penis düz kaslarına, tunika albugineanın (penis kılıfı) fiziksel özelliklerini ve damarlara etkisi ile sağlar.

Deneysel çalışmalar, androjenlerin beyinde, hipotalamus düzeyinde hormonları uyararak ereksiyonda rol alan ajanların salgılanmasını düzenlediğini ortaya koymuştur. Ayrıca omurilikte de androgen reseptörlerinin varlığı gösterilmiştir. Androjenler penis düzeyinde de bu organın otonom sinir sistemine , damar cidarına , penis kılıfına , penis içi düz kaslara ve çizgili kaslara etkilidir. Androjen reseptörlerinin uyarılması direkt olarak, ereksiyonda başlıca görev yapan azotoksit sentezine de etkilidir.

Sonuç olarak, deneysel çalışmalar, androjenlerin ereksiyonun her aşamasında belirleyici rol oynadığını ortaya koymuştur.

Andropozun şu anda dünyada kaç erkeğin sorunu olduğu tam olarak bilinmese de, 21. yüzyılın ilk yarısında androjen eksikliği olan erkek sayısının anlamlı bir şekilde artacağı nüfus araştırmaları sonucu tahmin edilmektedir. Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Enformasyon Departmanı’nın, 75 yıllık bir periyotta dünya nüfus tahminleri ve yansımalarından elde edilmiş verileri göstermektedir. 20.yüzyılın son on yılında dünya nüfusu 1 milyar artmıştır, ve önümüzdeki 25 yıl içinde de 2 milyarlık bir artış beklenmekte ve 2025 yılında dünya üzerinde 8 milyar insanın yaşayacağı öngörülmektedir. Daha çarpıcı olarak, yaşam beklentisi, bu periyotta en az 30 yıl kadar artmıştır. Bu zaman içinde 65 yaş üstü birey sayısı 3 katına çıkarken, çocuk sayısı %35′den %20′lere düşecektir. Sonuç olarak kaba bir hesapla 2025 yılında dünya nüfusunun yaklaşık %15′inin 65 yaş üstü bireylerden ve bunlarında yaklaşık %50’sinin erkeklerden oluştuğunu göz önünde bulundurursak, bu yaşlı erkek populasyonunun %30-50’sinde de serum biyoyararlanılabilir testosteron düzeyinin düşük olacağı varsayılırsa, bu tarihte dünya yüzeyinde androjen replasman tedavisi ihtiyacı duyabilecek 180-300 milyon erkek olacaktır.

Tedavi olanakları teknolojik gelişmelerle birlikte artmış olup: Androjen düşüklüğünün medikal tedavisinin amaçları seksüel fonksiyonların yerine konması, libido restorasyonu ve bireylerde iyi olma hâlinin teminidir. Seksüel fonksiyonlardaki etkilerinin yanı sıra, eşit derecede önemli olarak androjen replasman tedavisi gelişmiş osteoporozun ilerlemesini engeller, kas gücünü restore eder ve mental kapasiteyi arttırır. Testosteron tedavisi fizyolojik serum testosteron düzeylerinin kanda sağlanmasını, ayrıca testosteronun metabolizma ürünleri olan DHT ve östradiolün de optimize edilmesini içerir.

Günümüzde kullanılan formları, ağızdan alınan tabletler, kas içi enjeksiyonlar ve skrotal (Testis derisi)ya da nonskrotal deriye yapıştırılan yamalardır . Bu yöntemlerin hepsinin ayrı avantajları ve dezavantajları bulunmasına rağmen, deriye yapıştırılarak kullanılan patch’ler günlük testosteron salınım ritmini taklit ederek fizyolojik ve etkili bir iyileşme sağlarlar.

Dünyamız hızla yaşlanan insanlığa ev sahipliği yapıyor Hızla yaşlanan insanlıkla birlikte ileri yaşlarda görülen sağlık sorunlarının da artması kaçınılmazdır. Andropoz da bunlardan biri olmakla birlikte tanısı ve tedavisi oldukça kolay ve zahmetsiz bir yaşlılık sorunudur. Sonuç olarak, Birleşmiş Milletlerin verilerine dayanarak, 2025 yılında 180-300 milyon erkeğin , androgen replasman (Eksik hormonu yerine koyma)tedavisine gereksinim duyacağı tahmin edilmektedir.

Bel soğukluğu cinsel yolla bulaşan, Neisseria gonorrhoeae adı verilen bakterinin yol açtığı bir enfeksiyon hastalığıdır.

Nasıl bulaşır?
Ana bulaşma yolu cinsel temastır. Etken hastalıklı kişinin mukozalarında (vajina, penis, boğaz, rektum) bulunur. Penisten vajinaya, ağıza, rektuma; vajinadan penise, ağızdan vajinaya bulaşma olur. Hasta erkekten kadına bulaşma riski yüzde 50?ken, hasta kadından erkeğe bulaşma riski yüzde 20?dir. Diğer bir bulaşma yolu da, doğum esnasında anneden bebeğedir. Bebekte göz enfeksiyonuna yol açar. Doğum sonrası kullanılan koruyucu göz damlalarıyla (gümüş nitrat) gonorenin bulaşması engellenir.

Ne tip rahatsızlıklara yol açar?
Erkeklerde kuşkulu cinsel temastan sonra 10 gün içinde, aniden ortaya çıkan idrar yaparken yanma ve idrar dışında sarımsı - krem rengi bol bir akıntıya yola açar. Ancak erkeklerin yüzde 10?unda herhangi bir yakınmaya yol açmayabilir.

Kadınlarda vajinal akıntıya (sarı veya kanlı), adet dışı kanamalara, adet sırasında her zamankinden daha fazla kanamaya, cinsel temas esnasında kanamaya ve idrar yaparken sızıya neden olur. Hasta kadınların yaklaşık yarısında herhangi bir yakınmaya yol açmaz. Bulaşma açısından bu yakınmasız kişiler önemlidir.

Bel soğukluğu tanısı nasıl koyulur?
Akıntının boyanarak incelenmesi ve kültürüyle etken gösterilerek tanı koyulur..

Bel soğukluğu nasıl tedavi edilir?
Bel soğukluğunun tedavisi kolaydır. Hekimin önereceği antibiyotiklerle kısa sürede ve kesin olarak tedavi edilebilen bir enfeksiyon hastalığıdır. Tedavide diğer önemli bir nokta, hastanın birlikte olduğu kişilerin de bulunup tedavi edilmesidir.

Tedavi edilmezse ne olur?
Tedavisiz kişiler hastalığı bulaştıran önemli kaynaktır. Toplum içinde hastalığın yayılımına neden olurlar. Ayrıca tedavisiz kişilerde hastalığın komplikasyonları gelişmeye başlar. Kadınlarda sıklıkla servikste, pelviks inflamatuvar hastalığa (etkenin uterus, tuba ve overlere yayılması sonucu ortaya çıkan karın alt bölgelerde ağrı, akıntı, ateş gibi yakınmalarla seyreden tablo), dış gebeliklere yol açabilir. Ayrıca kadınlarda kısırlığa kadar giden tablolara neden olabilir. Erkeklerde testislerde ağrı ve şişmeye (epididimit), her iki cinste eklem iltihabına ve deri enfeksiyonlarına yol açabilir.

Bulaşma nasıl önlenebilir?
Cinsel yolla bulaşan hastalıkları engellemek için alınan önlemlerle, bel soğukluğunun bulaşması engellenir. Bunun için şunlara dikkat edin:

· Kuşkulu cinsel temaslardan uzak durun
· Kondom kullanın
· Tek eşlilik veya arkadaşlığı seçin
· Birlikte olduğunuz partnerlerin sayısını azaltın
· Alkol ve uyşturucuları aldıktan sonra kuşkulu ve tanımadığınız kimselerle cinsel temastan uzak durun
· Cinsel yolla bulaşan hastalıklar yönünden düzenli olarak kontrollerinizi yaptırın.

Son olarak teknik üzerine bir şeyler söyleyelim. Genellikle bir erkeğin kadına penisinin nasıl okşanmasın­dan hoşlandığını göstermesi, kadı­nın ona klitorisini nasıl okşamasını istediğini açıklamasından daha ko­laydır. Bu çok daha fazla incelik ge­rektirir ve kadın mastürbasyon yap­madıysa ya da kendi vücudunu araştırmadıysa, kendisine nasıl dokunulmasının hoşuna gideceğini ya da nasıl orgazm olacağını bilmeye­bilir. Klitoris çok duyarlıdır ve şid­detli ya da sert hareketler hazdan çok acı verebilir. Kadınların çoğu doğrudan temas sırasında kiitorisin ucunun fazla duyarlı olduğunu söy­lüyor ve yavaşça çevresinin okşan­masını tercih ediyor.

Bir ilişkide iki insanın cinsel uyu­ma ulaşmaları zaman alır; eşlerden biri ya da ikisi deneyimsizse bu da­ha da geçerlidir. İyi seks genellikle tutku, şefkat, kendini bırakma ve tekniğin bir karışımıdır ve yorgun bir işgününün sonunda bunların hiçbiri kolay değildir. Günümüzde kitapçı­larda birçok cinsel ilişki kılavuzu, hatta gerçek çiftlerle çekilmiş vide­olar satılıyor. Çok çekingen olmayan çiftlere bunlar ipuçları sağlayabilir, ama belki de en iyi çözüm birbirine zaman ayırmak ve zaman tanımak olacaktır.

FİZİKSEL NEDENLER
*Alkol ve ilaçları
Alkol ve ilaçlan Erekti! işlev bo­zukluğu vakalarının 6′da 1 ‘inin alko­le bağlı olduğu düşünülüyor. Bazı ilaçlar da soruna neden olabilir; bun­lar arasında bazı hipertansiyon ilaçla­rı (metildopa, guanetidin, beta blo-kerler ve diüretikler), östrojen (ka­dın cinsel hormonu) içeren ya da testesterona (erkek cinsel hormonu) karşı etki yapan ilaçlar sayılabilir. Öte yandan kokain de sertleşmeyi azalta­bilir.

*Hormon düzeylerini etkileyen durumlar
Hormon düzeylerini etkileyen durumlar; Vücuttaki hormon düze­yini düzenleyen organları etkileyen durumlar sertleşme üzerinde de etki yapabilir. Addison hastalığı, böbrek üstü bezi tümörleri, testesteron üre­timini etkileyen ender sorunlar, aşırı şişmanlık (obezite) ve tiroid bezinin fazla ya da az çalışması sayılabilir.

*Dolaşımı etkileyen sorunlar
Dolaşımı etkileyen sorunlar; Sertleşme olabilmesi için penise kan gelmesi ve kanın orada kalarak dışa­rı sızmaması gerekir. Bu mekanizma­da şu ya da bu yönde bir bozulduk olursa, yani penise çok az kan gelir ya da penisten çok fazla kan çıkarsa sertleşme sorunu yaşanabilir. Penise gelen kan damarlarının tıkanması (tıpkı kalp hastalığında kalp damarla­rının tıkanması gibi) yaygın bir ne­dendir. Dolayısıyla çok sigara içen kişilerde bu iki risk de, diğer dolaşım bozukluğu riskleri de yüksektir.

*Şeker Hastalığı
Şeker hastalığı da damar hastalığına neden olabilir, ayrıca vücudun çeşitli bölgelerinde­ki ve penisteki sinirleri etkileyebilir.

*Nörolojik sorunlar
Bunlar omu­rilik yaralanması, multipl skleroz ya da tümörler gibi omuriliği ya da pe­nise gelen sinirleri etkileyen sorun­lardır. Çok seyrek olarak prostat ameliyatı sinir ya da doku hasarına yol açarak sorun yaratabilir.

*Penisin kendisini ilgilendiren sorunlar
Penis dokusunu etkileyen durumlar da sertleşme sorunlarına neden olabilir. Bunlar arasında Pey-ronie hastalığı (penisin bir bölümün­de fibröz [bağ dokusunu ilgilendi­ren]) şişlik, tedavi edilmeyen pri-apizm ya da parafimozis ya da enfeksiyon bulunmaktadır.

*Ciddi hastalıklar
Ağır seyreden uzun süreli karaciğer ya da böbrek hastalığı da sertleşme başarısızlığına neden olabilir. Ciddi hastalıkların hepsi (kalp krizi, göğüs hastalıkları, yaralanmalar, büyük ameliyatlar) şu ya da bu nedenle erektil işlev bo­zukluğuna yol açabilir.

PSİKOLOJİK NEDENLER
Psikolojik stres ya da sorunların hep­si sertleşme sorunlarına neden olabilir. Yakın zamanda gerçekleşen bir olay nedeniyle yaşanan depresyon, anksiyete ya da sarsıntı erektil bo­zukluğa neden olabilir. İlişkiyle ilgili sorunlar ya da evlilikteki anlaşmaz­lıklar bu yolla kendini gösterebilir. Cinsel yönelimleri konusunda kafa karışıklığı yaşayan erkekler de bir kadınla sertleşmeye ulaşamayabilir. Cinsel başarı baskısı da başarısızlığa neden olabilir; sertleşme sorunları nedeniyle doktora başvuran erkek­lerin yaklaşık dörtte birinde esas ola­rak erken boşalma sorunu vardır.

Tedavi
Tedavi nedene bağlı olarak belirle­nir. Erektil sorunları olan bir erkek cinsel işlev bozukluğu merkezlerine, hastanelerin üroloji servislerine ya da bir özel doktora başvurabilir. Doktor gerekli gördüğü incelemeler için uygun yerlere (hormonlar, şeker hastalığı, dolaşım sorunları, vb) sevk edebilir.

Yaş, yardım isteme konusunda bir engel oluşturmamalıdır; erektil sorunlar görece yaşlı erkeklerde da­ha sık görülse de, bir yaşlanma soru­nu olarak ele alınmamalıdır. Doktor hastaya önce sağlığı ve cinsel yaşa­mı konusunda bazı sorular soracak­tır. Daha sonra sertleşme güçlüğüne ilişkin daha ayrıntılı sorulara geçebi­lir ve duygusal yaşam ya da ilişkiler­de yaşanan olası sorunlar üzerinde durabilir.

İlk başta tam bir tıbbi muayene tansiyon ölçümü ile bir dizi kan ve idrar testi yapılabilir. Sonraki incele­meler doktorun ne gibi bulgular el­de ettiğine göre değişir.

FİZİKSEL NEDENLERE BAĞLI EREKTİL İŞLEV BOZUKLUĞUNDA TEDAVİ SEÇENEKLERİ
Yaşam biçimini ya da kullanı­lan İlaçlan değiştirmek
Alkol ve sigarayı azaltmak ya da kesmek çok yararlı olabilir. Olanak varsa kullanı­lan ilaçları değiştirmek de aynı şekil­de yararlı olacaktır.

İlaçlar
Viagra erektil işlev bo­zukluğu sorununu bir çırpıda çözen, uzun süredir hayallerde yaşayan ha­rika bir ilaç olarak karşılandı ve bu sorunu yaşayan kişilerin büyük ço­ğunluğunda gerçekten işe yarıyor. Viagra sildenafil adındaki ilacın tica­ri isimlerinden biridir (Türkiye’de farklı firmalar tarafından Sildegra, Vi­agra ve Vigrande isimleri altında kullanıma sunuldu). Penisteki kan damarlarının dolmasını (dolayısıyla sertleşmeyi) önleyen bir enzimi blo­ke ediyor, böylece damarlar daha iyi doluyor.

Cinsel ilişkiden bir saat önce alı­nırsa, uyarılan ve uyarılara yanıt ve­ren on erkekten yedisinde sertleş­me gerçekleşiyor; bu özelliğiyle hangi koşullarda olursa olsun sert­leşmeye yol açan diğer ilaçlardan çok daha doğal bir etki sağlıyor. Fi­ziksel ve psikolojik nedenlere bağlı erektil işlev bozukluğunda düzelme olduğu bildirilirken, sorunları şeker hastalığı ya da prostat ameliyatıyla ilgili olanlarda başarı düzeyi daha düşüktür.

Yan etkiler seyrektir, ama baş ağ­rısı, deride kızarma, sersemlik hali ve ishal görülebiliyor; daha da önemlisi bu ilaç bazı kalp sorunları olan erkeklerde tehlikeli olabiliyor, bu nedenle ilacın rasgele kanallar­dan alınmaması, doktor tarafından yazılması belirleyici önem taşıyor.

Öte yandan pahalı bir ilaç olması nedeniyle sildenafll herkesin kolayca ulaşabileceği bir seçenek olmayabi­lir, ayrıca bazı kişilerde başka bazı tedaviler daha uygun olabilir.

Seyrek bazı vakalarda hormon tedavisi uygun tedavi olabilir. Bazı erkekler yohimbin adındaki ilacın da penisin duyarlılığını artırdığını ve sertleşmeye yardım ettiğini belirti­yor. Ama bu ilacın bu amaçla kulla­nımı onaylanmadı. Ayrıca bu ilacın kalp sorunları ve yüksek tansiyonu olan kişiler tarafından kullanılmama­sı gerekiyor.

Enjeksiyonlar
Bu yöntemde er­kek kendisi cinsel ilişkiden önce pe­nise küçük bir iğne yapıyor. On da­kika içinde sertleşme gerçekleşiyor ve sevişme için yeterince uzun bir süre (yaklaşık 45 dakika) devam edip, sonra kendiliğinden geçiyor.
Çabuk sonuç alındığı ve iğneler kim­se görmeden yapılabildiği için, bir­çok erkek bu yöntemi tutuyor. İğne­den çekinen kişilerde ilaç küçük bir hap şeklinde üretradan içeri sokulu­yor. Bu yönteme MUSE (”medicated urethral system for erection” [sertleşme için üretral sistemin ilaç­lanması] sözcüklerinin kısaltması) adı veriliyor. Seyrek görülmekle bir­likte dikkat edilmesi gereken bir yan etki, ereksiyonun dört saatten uzun süre devam ettiği priapizmdir. Bu durumda kalıcı hasar olmaması için kişinin derhal bir hastanenin acil ser­visinde tedavi edilmesi gerekir. Bu olayın bir daha tekrarlamaması için dozun daha sonra yeniden ayarlan­ması gerekir.

Vakum gereçleri
Bu yöntemde erkek penisini plastik bir silindire so­kar ve bir pompayı çalıştırarak silindir içinde bir vakum (negatif basınç) yaratır. Bu işlem penisin sertleşme­sini sağlar ve penisin köküne taktığı bir lastik şeritle sertleşmeyi sürdü­rür. İğnelerden hoşlanmayan kişiler­de bu da oldukça tutulan bir yön­temdir. Bu işlem biraz mekanik gö­rülebilir ve romantik olmadığı ileri sürülebilir, ama bunun dışında işe yarar. Ayrıca, sertleşme sağlayan ama cinsel ilişki sırasında bunu sür­düremeyen bazı erkeklerde tek başı­na lastik şerit de kullanılabilir.

Ameliyat
Sorunun penise kan gelişiyle ilgili olduğu bazı erkekler­de bu yöntem yararlı olabilir. Ameli­yatla sertleşmeyi önleyen bir engel varsa kaldırılır ya da sertleşme sıra­sında penisten kan sızması varsa bu onarılır.

Penis protezleri
Penisin gövde­si boyunca, şişirilebilen ya da yarı-katı çubuklar yerleştirilebilir. Yarı-ka-tı çubuklarda sertleşme süreklidir. Şişirilebileni daha gelişmiş bir ge­reçtir ve çoğunlukla torbalara yerleş­tirilen bir pompaya bağlıdır. Genel­likle ameliyata son çare olarak baş­vuruluyor, ama bu ameliyatı geçiren erkekler sonuçlardan memnundur.

PSİKOLOJİK TEDAVİ
Psikoseksüel terapi ya da danışmanlıkta sertleşme başarısızlığına yol açabilecek duygusal sorunlar ele alınır. Bu tek başına yapılabileceği gibi, eşle birlikte de gerçekleştirile­bilir.

Genel olarak erkeğin sertleşme sorununa belli bir konudaki mutsuz­luğunun, korkusunun ya da endişe­sinin yol açtığını anlaması gerekir; yoksa bu tedavide terapist erkeğe sertleşmeyi nasıl sağlayacağını öğretmeyecektir. Nasıl ki vajinanın kayganlaşması kadının elinde değil­se, penisin sertleşmesi de erkeğin elinde değildir. Sıklıkla erkeğin, sertleşme konusunda duyduğu en­dişeler nedeniyle sevişme sırasında kendini bırakıp haz almak yerine, kaygıyla başarıp başaramayacağını izleyen bir “seyirci” haline geldiğini fark etmesi de gerekir.

Terapistin çeşitli konular üzerin­de durulmasını sağlamasından son­ra, çifte bazı egzersizler verilerek, korkusuz bir biçimde birbirlerine haz vermeyi yeniden öğrenmeleri sağla­nabilir. Genellikle bu egzersizler ara­sında beş duyuya odaklanma da bu­lunur (bk. s. 36) ve sonraki evreler­de erkeğin sertleşmeyi sürdürmesi üzerinde durulur.

Kişi istekliyse mükemmel sonuç alınır ve neden ister fiziksel, ister psikolojik olsun erkeklerin çoğu bu tedaviden yararlanır.

FİZİKSEL NEDENLER
*”Normal”
Bazı insanların yiye­cek ve içecekler karşısında daha iş­tahlı olduğunu kabul ettiğimiz gibi, cinsellikle ilgili araştırmalar da libi­donun insanlar arasında büyük fark­lılıklar gösterdiğini ortaya koyuyor. Bütün araştırmalarda düzenli bir şe­kilde haftada birkaç kez orgazma ulaşan erkekler ve kadınlar yanında, uzun süre cinsel rahatlama gereği duymayanların da olduğu görülü­yor.

Hormonal
Çok seyrek olarak, ortada başka hiçbir neden yokken li­bidoda değişiklik gözlemlenmesi hipotalamus, hipofiz bezi ya da testislerde bir hastalığa bağlı olabiliyor. Bunun dışında erkeklerde erkek cin­sel hormonu testesteron yaşla gide­rek azalır ve bazı erkeklerde libido azalması diğerlerinden daha erken gelişir. Cinsel dürtüleri daha kırılgan olan kadınlarda da, âdet döngüsü sı­rasında iniş çıkışlar gözlemlenebile­ceği gibi, gebelik, doğum sonrası ve menopoz gibi önemli hormonal de­ğişikliklerle birlikte libidoda da bü­yük değişiklikler olur. Gebeliği önle­yici haplar da dahil olmak üzere, herhangi bir hormon tedavisi gören kadınlarda libido bundan olumsuz etkilenebilir.

Genel sağlık durumu
Tahmin edileceği gibi ağır hastalıklar ya da uzun süreli sağlık sorunları libidoyu azaltır; bu strese bağlı olabileceği gibi, özgül bazı biyokimyasal deği­şikliklerle de ilgili olabilir. Viral en­feksiyonu izleyen halsizlik sırasında da cinsel dürtü azalabilir.

İlaçlar
Birçok ilaç libido azalma­sına neden olabilir. Şizofreni ya da psikoz tedavisinde kullanılan ilaçlar, morfin içeren ağrı kesiciler, hiper­tansiyonda kullanılan beta blokerler ve yukarıda sözü edildiği gibi hor­mon tedavisi bunlar arasında yer alır. Östrojen ya da siproteron kulla­nan erkekler libidonun çok azaldığı­nı fark edeceklerdir.

Duygu-durum değişiklikleri
Depresyonda cinsel istek azalması, iştah azalmasından ve uykusuzluk­tan da önce gelişebilir. Tersine manik atak geçiren ya da hiperaktif ki­şilerde cinsel dürtü çok artar. Cinsel dürtünün duygu-durum (ruh hali) değişikliklerinden etkilenme düzeyi kişiden kişiye farklılık gösterir ve ba­zı kişilerde görece küçük olayların etkisi büyük olabilir.

PSİKOLOJİK NEDENLER
Kişinin ilişkideki gerilimler sonucun­da eşine duyduğu cinsel ilginin azal­masıyla cinsel dürtü azalması arasın­da ayrım yapmak önemlidir. İnsanın cinsel dürtü kaybından yakınması, artık eşine ilgi duymadığını ya da değişik nedenlerle eşiyle cinsel iliş­kinin kendisinde çok gerilim yarattı­ğını kabul etmesinden çok daha ko­laydır. Bu gibi durumlarda bazen is­tek vardır ama bastırılmıştır ya da ki­şi mastürbasyonla ya da başka eşler­le rahatlama olanağı bulmaktadır.

Bunun dışında cinsel dürtünün az olmasına yol açan nedenler çok kar­maşık ve kişiye özgüdür ve dikkatle irdelenmesi gerekir. Bazı kişilerde cinsellik korku ve endişeyle ya da suçluluk ve utanç duygularıyla öylesine yalandan ilişkilidir ki, bunlar uyarılmayı önler. Bazı kişiler de ken­di cinsel fantezilerinden (özellikle eşcinsellik ya da şiddet veya sıra dı­şı uygulamalar içeriyorsa) dehşete düşebilir ve kendi cinsel kimliklerin­den korkmaya başlar.

Bazı kişiler yalnızca yabancılar, fahişeler gibi kendileri açısından “güvenli” buldukları kişilerin yanın­da cinsel olarak uyarılabildiklerini, kendi düzeylerinde bir eşle ilişki kur­ma olasılığını çok “tehlikeli” bulduk­larını fark eder. Bu tür kişiler düşlerindeki eşi bulmuş ve umutsuzca bir ilişki kurmak istiyor olabilirler, ama o kişi karşısında neden cinsel olarak uyarlamadıklarını açıklayamazlar.

TEDAVİ VE BEKLENEN SONUÇLAR
Cinsel dürtünün az olmasının ne­denleri çok farklı ve çok karmaşık olabileceği için, gerekli tedavi süre­si ve tedavinin başarı derecesi de çok farklı olabilir. Bu durumda, iyi tanımlanmış ve kolayca çözülebile­cek bir sorunu olan kişinin, durumu daha karmaşık olan kişilere göre da­ha çabuk ve daha iyi sonuç alacağı açıktır.

Kişisel cinsel dürtüleri normal düzeyde olan, ama birbirlerine duy­dukları cinsel ilgide sorunlar yaşa­yan çiftlerin ilişki konusunda danış­mana başvurmaları bazen daha uy­gun olabilir. Bunun dışında seks te­rapistleri kişileri tek başlarına ya da eşleriyle birlikte görüşebilir. Cinsel ruh sağlığı (psikoseksüel) terapisin­de farklı yöntemler kullanılabilir, ama esas olarak kişiye ya da çifte cinsel ilgilerinin neden azaldığını açıklığa kavuşturmada yardım et­mek amaçlanır. Bu korkutucu nite­likte olmayan, basit bazı egzersizler­le ya da erotik ev ödevleriyle birleş­tirilebilir ve daha son­ra bu uygulamalar karşısındaki duy­gular irdelenebilir.

Viagranın erkeklerde erektil işlev bozukluğu sorununu bütünüyle te­davi eden bir ilaç olduğu manşetlere yansıdıktan kısa bir süre sonra, bu ilacın cinsel uyarılma ve orgazm so­runu olan kadınlarda da mucize ilaç olabileceğini düşündüren yeni bazı bildiriler yayımlandı. Viagra internet­te kadınlar için (Viacreme adında) bir krem olarak pazarlanıyor. Gerçi bu ilaç erkeklerde olduğu gibi kadınlar­da da cinsel organlara kan akışını ar­tırabilir, ama doktorlar kadınlarda (belki de erkeklerde de) cinsel uyarıl­manın kan akışmdaki değişiklikler­den çok, psikolojik ve duygusal et­menlerle ilişkili olabileceği konusun­da uyarıda bulunuyor. Özgül bazı fi­ziksel uyarılma sorunları olan kadın­lar bu ilaçtan yararlanabilir, ama pek çoğu için yararlı olmayabilir.

Cinsel dürtünün az olmasıyla il­gili bazı psikolojik sorunlar çok kar­maşık olabileceğinden, bazen her­hangi bir ilerleme görülebilmesi için uzun ve yoğun bir tedavi süreci ge­rekli olabilir. Bu kişilerin çoğu teda­viden yararlansa da, bir bölümünün tedavisi güç olmaya devam ede­cektir.

Erotik düşünceler, cinsellikle ilgili bütün konulara derin bir il­gi, vücutla ilgili yoğun endişe­ler, davranışlar konusunda kafa karı­şıklığı (başkalarının davranışlarıyla karşılaştırma) ve anne-babanın uyarı­larıyla vücudun dürtüleri arasında köşeye sıkışmışlık duygusu: ergenlik çağında cinsellik çok heyecan verici olabileceği gibi, erişkinlerdeki gibi suçluluk, kaygı ve karmaşık sorunlar­la da dolu olabilir. Bununla birlikte, cinselliğin istenmeyen sonuçları olan cinsel enfeksiyonların ve gebeliğin ergen üzerindeki etkileri erişkinde-kinden çok daha hırpalayıcıdır.

Günümüzde gençler anne-babalarının gençlik dönemleriyle karşılaş­tırıldığında daha özgürmüş gibi gö­rünüyor, ama cinsel olarak kendileri­ni kanıtlamaya zorlayan çevre baskı­sı ergenliği daha da sersemletici bir deneyime dönüştürüyor. Günümüz­de ergenler arasında ilk cinsel dene­yim yaşı giderek düşüyor ve isten­meyen gebelik oranı artıyor. İngiltere’de ergenlerde gebelik oranı yak­laşık 100 000 iken, yakın zamanda yapılan bir araştırma erkeklerin %50’sinin, kadınların ise üçte ikisi­nin cinsel ilişkiye çok erken başladı­ğı inancında olduğunu gösteriyor.

Birçok ergen cinsel ilişki için he­nüz çok erken olduğunu düşünebi­lir; ancak kafaları mastürbasyon, âdet kanamaları, gece boşalmaları ve kendi cinsel yönelimlerine ilişkin sorunlarla meşguldür. Ergenin çev­resindeki erişkinler de bazen birbi­riyle çelişen tavsiyelerde bulunarak, ergenin kafasının daha da karışması­na neden olabiliyor. Türkiye’de er­genlik çağındaki gençlerin bütün bu konularda güvenilir kaynaklardan önyargısız ve açık yanıtlar elde etme olanakları son derece sınırlı olmakla birlikte, son yıllarda bu doğrultuda bazı adımlar atılmaya başlandı.

MASTÜRBASYON
Kendi kendini tatmin ya da mastür­basyon (kişinin haz almak ve orgaz­ma ulaşmak amacıyla kendi cinsel organlarını okşaması) ergenlik ça­ğındaki erkek çocuklarda doğal sayı­lıp, geniş kabul görüyor, ama ergen­lik çağındaki çok sayıda genç kız da mastürbasyon yapıyor ve erişkinlik çağında da buna devam ediyor. Er­genlerde mastürbasyon cinsel haz-ları ve boşalmayı kendi başına gü­venli bir yoldan keşfetmeye olanak veren yararlı bir yöntemdir ve sonra­ki cinsel aktivitelerde ön sevişme sı­rasında kişinin nelerden hoşlandığını anlamasına yardımcı olabilir. Ayrıca kişinin orgazma ulaşabileceğini gös­termeye de yardım eder.

Erkekler elleriyle ya da bir yüzeye (örneğin yatağa) dayanarak penisin gövdesini ve başını ovuşturma yo­luyla mastürbasyon yapar. Kızlar art arda hafif hareketlerle klitorisi uyara-bilir ve vajina ile göğüslerini okşayabilirler. Mastürbasyonda “normal” kabul edilebilecek bir sıklık yoktur; bazı kişiler günde birkaç kez, bazıları ise haftada bir ya da daha seyrek mastürbasyon yapabilir. Ayrıca mas­türbasyon yapmak istememek de son derece normaldir.

Geçmişte mastürbasyonun doğal olmadığı, hatta zararlı olabileceği, insanın kör olmasına yol açabileceği düşünülürdü. Oysa günümüzde en güvenli seks olarak değerlendiriliyor ve birçok erişkinin yaşam boyu uy­guladıkları son derece normal bir davranış olarak kabul ediliyor.

EŞCİNSEL DUYGULAR
Ergenlik çağı genellikle duyguların çok yoğun yaşandığı bir dönemdir. Bu dönemde tutkulu arkadaşlıklar geliştirilir ve her iki cinsten hayran olunan kişilere karşı derin duygular beslenebilir. Ergenlerin çoğu kendi cinsinden bazı kişilere bağlanır ve eşcinsel mi (homoseksüel, aynı cin­se ilgi duyan), yoksa heteroseksüel mi (karşı cinse ilgi duyan) oldukları konusunda kafa karışıklığı yaşayabi­lir. Ergenler kendi cinslerinden kişi­lerle çeşitli cinsel deneyimler de ya­şayabilir. Bütün bunlar son derece normaldir ve kişinin kendi cinselliği­ni keşfetmesinin bir parçasıdır.

Eşcinsel duygular ve deneyimler yaşayan birçok kişi daha sonra hete-roseksüel ilişkilere girer. Diğer bazı­ları kendi cinslerinden kişilere karşı güçlü duyguları olduğunu hisseder ve bu tercihi yaşam boyu sürdürür. Bazı kişiler de, tek bir kişiyle kalıcı bir ilişki sürdürebilmelerine karşın, her iki cinse de ilgi duyabilir. Her iki cinsiyetten kişiyle ilişkisi olan kişiler kendilerini “biseksüel” olarak adlan­dırabilir.

Toplumların çoğunda aileye önem verilip heteroseksüel ilişkiler normal kabul edilirken, homoseksüel ilişkiler anormal, günah ya da sapkın­lık sayılır. Dolayısıyla heteroseksüel dünyaya uyum yapma baskısı çok kuvvetlidir. Oysa gerçekte insanların çoğu için cinsellik geniş bir yelpaze­dir; kişi karşı cinsle cinsel ilişkiyi ter­cih edebilir, ama bazı koşullarda aynı cinsten kişilere de ilgi duyabilir ya da bunun tam tersi yaşanabilir.

Eşcinsellerin çoğu çok küçük yaşlardan başlayarak kendilerinin “gay” olduklarını bildiklerini söylü­yor. Cinselliği konusunda kişinin ka­fası karışıksa, kendisine zaman tanı­yarak bu konuyu dikkatle irdelemesi gerekir. Bazı kişiler kendi cinsellikle­rini reddederek evlenmeye ve ço­cuk sahibi olmaya kadar gidiyor, ama bu çoğu zaman daha büyük bir mutsuzluğa neden oluyor. Gerçi eş­cinsel yaşam birçok soruna ve çatış­maya yol açabilir, ama bu konuda dürüst olmak daha iyi olabilir.

OYNAŞMA
Cinsellik konusuna merak duymak ve bazı şeyleri denemek normaldir. Gençlerin çoğu cinselliği dudaktan öpüşerek, dilleriyle öpüşerek, bazen de elbiselerinin üzerinden birbirleri­nin vücuduna dokunarak dener. Öte yandan, kişiler bazen elbiselerini çı­kararak da birbirlerinin vücudunu okşayabilir ve birbirlerine mastür­basyon yapabilir. Bunlar cinsel bir­leşme öncesindeki “ön sevişmeye” benzer ve sonunda cinsel birleş­meyle sonuçlanabilir.

Dolayısıyla, denemelerin hazzına varmak istiyorsanız başlangıçtan iti­baren her iki eşin nereye kadar git­meye hazır olduğunu belirlemekte yarar vardır. Ne kadar “kendinden geçerse geçsin” hiç kimsenin diğeri­ni oynaşma ya da öpüşmeyi bir adım ileri götürme konusunda zor­lamaya hakkı yoktur. Oynaşma cin­sel birleşmeye götürüyorsa, gebeli­ğin ve enfeksiyonların önlenmesi için prezervatif kullanma konusu ele alınmalıdır . Ayrıca oynaşma sırasında meninin vajinanın yakınına boşalma-ması gerektiği gözden kaçırılmama­lıdır; bu durumda cinsel birleşme ol­madan da gebe kalmak mümkün­dür. Dahası, eşlerden birinin cinsel organına dokunduktan sonra öteki­nin cinsel organlarına dokunan par­maklarla enfeksiyon bulaşabilir. En­feksiyonları önlemek için derideki ya da parmaklardaki kesikler su geçir­meyen plastikle kapatılmalıdır; er­kek ve kadın prezervatifi de kullanılabilir. Oral seksin güvenli olması için çeşitli tatlarda prezervatifler sa­tılmaktadır.

Oynaşmanın sınırları konusunda her iki eş de aynı görüşteyse, bu yöntem cinsel birleşmenin doğura­bileceği sorunlar olmaksızın cinsel­likten zevk almanın çok hoş ve ol­dukça güvenli bir yolu sayılabilir.

İLK CİNSEL BİRLEŞME
İlk cinsel birleşme, erişkinler dünya­sına adım atmada önemli bir geçiş töreni olarak görülür. Üzerinde doğ­ru dürüst düşünmeden hızla bu adı­mı atmak kolaydır. Yeni bir durum söz konusu olduğu için, deneyimli iki kişi arasında bile ilk cinsel ilişkide çoğu zaman birçok beceriksizlik ya­şanır. Her iki eş de deneyimsizse, durum daha da güç olabilir; eşlerin ikisi de çekingen, sinirli ve endişeli lacaktır.

Dolayısıyla, kişilerin za­man ayırarak önce birbirlerini tanı­maları ve birbirlerinin vücutlarına alışmalarında yarar vardır. Daha da önemlisi, prezervatif kullanılması konusu ve gebeliği önleyici yön­temler önceden ele alınmalıdır. Gençlerin %70-80′i ilk cinsel birleş­mede prezervatif kullandığını belirti­yor. Gençlerde doğurganlık yüksek olduğu için, kadının istenmeyen ge­beliği önleyici (kontraseptif) hap kullanması, erkeğin de enfeksiyon­ları önlemek için prezervatif kullan­ması akla uygun olabilir (aşağıya, Gebeliği önleyici yöntemler bölü­müne bakınız).

GEBELİK,GEBELİĞİ ÖNLEYİCİ YÖNTEMLER VE CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIKLAR
Cinsel ilişki gebeliğe, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara ya da her iki­sine birden yol açabilir. Bunların iki­sinin de olmaması için her iki eşin de eşit sorumluluk yüklenmesi, is­tenmeyen bir gebelik olursa bu so­runun üstesinden gelmede eşit rol almaları gerekir. Bu gibi konularda, medikososyal merkezlerine, AÇSAP merkezlerine, sağlık ocaklarına ve hastanelerin ilgili birimlerine (aile hekimi, jinekoloji, üroloji) başvurula­bilir. Telefonla danışmanlık hizmet­leri veren merkezler de vardır. Bu gibi merkezlerde çalışan doktorlar sır saklamakla yükümlüdür.

Gebeliği önleyici haplar (kontraseptif haplar) doktorun önerisiyle kullanılmalıdır. Gerektiği gibi uygu­lanırsa gebeliği önleyici etkisi güçlü­dür. Ama cinsel yolla bulaşan hasta­lıklara karşı önlem alabilmek için da­ima prezervatif de kullanılmalıdır. Prezervatifler HIV (AİDS), belsoğukluğu, klamidya ve trikomonyaz gibi enfeksiyonlara karşı iyi bir korunma sağlar, ama cinsel organlarla temastan önce takılmalıdır. Genital siğil ve herpese karşı da bir ölçüde koruma sağlar.

Genç kız gebeliği önleyici hap kullanmıyorsa ve prezervatifsiz cin­sel ilişki yaşanırsa ya da ilişki sırasın­da prezervatif yırtılır ya da penisten çıkarsa, gebelik riskini azaltmak için olayı izleyen 72 saat içinde acil kontraseptif kullanılabilir (buna “er­tesi sabah hapı” adı da veriliyor, ama ilişkiden sonra üç gün boyunca etkili olduğu için aslında bu doğru bir tanımlama değil). Bu yöntemde 12′şer saat arayla ikişerden dört hap alınır ve gebe kalma riski yüzde 2-3′e düşürülür. Türkiye’de de Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması merkezlerine ya da kadın doğum kliniklerine bu amaçla başvurulabilir; ayrıca, HIV bulaşma kuşkusu oldu­ğunda, 48 saat içinde bu birimlere yapılacak bir başvuru ile HIV virüsü­nü çok büyük olasılıkla yok eden bir tedavi protokolü uygulanabilir.

Cinsellğin en büyük düşmanı